Osoba zakonna zawsze kojarzy się nam z habitem o określonym kolorze. Dlaczego my jako synowie św. Franciszka nosimy czarny habit przepasany białym sznurem? To pytanie często zadawane jest przez ludzi. W niniejszym artykule pragnę was zapoznać z naszym habitem i z jego historią.
Jak wiemy, Ojciec Franciszek, rozpoczynając życie pokuty, nie planował założenia regularnej organizacji braterskiej. Znalazło to także swój wyraz w przyjętym przezeń stroju. Sam przywdział zwykłą tunikę, używaną przez umbryjskich chłopów, przewiązaną sznurkiem. W krótkim jednak czasie, dołączyli do niego pierwsi bracia, tworząc w ten sposób zaczątek tak licznej później rodziny. Ze względu na jedność, utrzymywaną wśród braci, strój ich odznaczał się skromnością, prostotą i jednolitością.
Reguła Zakonu, napisana przez samego świętego Ojca podaje, iż wszyscy bracia mają nosić odzież pospolitą, twardą i surową. Franciszkowe miłowanie ubóstwa, przepełnionego jednak duchem miłości, zezwoliło braciom na posiadanie dwóch tunik, co związane było oczywiście z panującymi warunkami zewnętrznymi, chłodem, deszczem i niedogodnościami życiowymi. Reguła mówi: „Potem [ministrowie] dadzą im odzież na czas próby, to jest: dwie tuniki bez kaptura, sznur, spodnie i kaparon sięgający do pasa, chyba, że tymże ministrom co innego niekiedy wyda się właściwszym według Boga.”
Wyrazem obranego przez braci stylu życia, opartego na profesji, czyli zachowywaniu rad ewangelicznych, a więc czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, stała się szata, noszona codziennie przez braci, w której wędrowali, nauczali, pracowali i wytrwali w niewygodach żebraczego życia. Nawet fakt zakładania klasztorów, domów studiów i placówek misyjnych, nie zmienił stroju braci. W średniowiecznym świecie zakonnik rozpoznawany był właśnie przez strój, który symbolizował oddanie swego życia Chrystusowi. Miało to szczególne znaczenie właśnie w przypadku wędrujących grup braci, utożsamianych wśród ludu z przychodzącym pouczeniem, pokrzepieniem czy świadectwem żywej wiary.
Kolor tuniki został ustalony, w myśl konstytucji narbońskich zakonu (z roku 1260), jako inny od czarnego i białego a więc de facto szary. W ten sposób franciszkanie wpisali się w średniowieczny Kościół jako szarzy bracia. XVI wiek zastał wszystkich braci mniejszych w habicie koloru szarego, w czasach późniejszych, wraz z wewnętrznymi przemianami i powstawaniem kolejnych rodzin, zmieniał się kolor i krój szaty, używanej przez poszczególne grupy zakonne.
Nasz zakon a więc Bracia Mniejsi Konwentualni, powszechnie znany jest jako rodzina franciszkanów w czarnym habicie z białym sznurem. Ten układ zatwierdzony został w 1932 roku i był rezultatem długiego procesu przemiany pierwotnej szarej barwy w obecną. Przyczyn takiej reformy upatrywać można w licznych trudnościach, jakie już w XVIII wieku spotykały braci przy nabywaniu szarego sukna, jak również wysoka jego cena. Prawdziwa jest również hipoteza, wiążąca odchodzenie od szarej barwy z rewolucją francuską, która wymogła na zakonnikach ukrycie faktu swojej profesji i podjęcie działań niejako w charakterze duchowieństwa diecezjalnego. Wiązać się to mogło z przejściowym używaniem sutann, w których bracia, spełniali swą funkcję służebną wobec potrzebujących.
Czarny kolor habitu podyktowany był przede wszystkim względami ekonomicznymi, które utrwaliły taki stan rzeczy najpierw we Francji i Niemczech (od 1771 roku), później we Włoszech, w końcu, po zarządzeniach Kapituły Generalnej, w całym zakonie.