W przyszłą niedzielę, 27 sierpnia odbędzie się uroczystość poświęcenia odzyskanego po 77 latach klasztoru franciszkańskiego w Wilnie. O godz. 15.00 metropolita wileński J.E. ks. abp Gintaras Grušas odprawi uroczystą Mszę św., następnie poświęci pomieszczenia klasztorne. Na kilka dni przed tym ważnym dla franciszkanów i społeczności wiernych wydarzeniem ukazała się książka o. Marka Dettlaffa, gwardiana klasztoru i rektora kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Wilnie, poświęcona działalności wileńskich franciszkanów do 1864 r.
„Dzieło o. Marka Adama Dettlaffa OFMConv przedstawia gruntowne opracowanie dziejów franciszkanów na Litwie, poczynając od czasów króla Mendoga (1253-1263), a kończąc na kasacie carskiej w roku 1864” – o książce „Bracia Mniejsi Konwentualni (Franciszkanie) w Wilnie do 1864 roku” napisał dr Darius Baronas, litewski historyk. Jest to pierwsza monografia dotycząca najstarszego konwentu franciszkańskiego na Litwie.

O. Marek Dettlaff pracę na Litwie rozpoczął w 1993 r., tuż po przyjęciu święceń kapłańskich. W 1998 r. Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych odzyskał kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Wilnie. Jak zaznacza autor w przedmowie, pojawiła się wówczas potrzeba udokumentowania dziejów franciszkanów, którzy pracowali w tym kościele i klasztorze.

Obecność franciszkanów w Wilnie sięga XIII wieku, a kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jest prawdopodobnie najstarszą świątynią w Wilnie. W publikacji „Bracia Mniejsi Konwentualni (Franciszkanie) w Wilnie do 1864 roku” omówiony został więc ponad 500-letni okres.

Przygotowując publikację, o. Marek Dettlaff wykorzystał zasoby archiwalne dwunastu archiwów naukowych i zakonnych oraz bibliotek, które mają działy rękopiśmienne. Poszukiwał więc źródeł na terenie Polski, Litwy, Włoch, Białorusi i Rosji.

Książka składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy jest poświęcony początkom misji franciszkańskiej w Wielkim Księstwie Litewskim. Drugi rozdział opisuje klasztor wileński do czasu założenia prowincji rusko-litewskiej, tj. do 1625 r.: założenie klasztoru i kościoła NMP na Piaskach w Wilnie, organizację domu, kustoszy-wikariuszy, gwardianów, kapituły, dobrodziejów klasztoru.

Rozdział trzeci obejmuje okres od 1625 do 1845 r. – jest poświęcony historii konwentu w okresie istnienia prowincji. W rozdziale czwartym zawarte są informacje na temat działalności klasztoru na niwie duszpasterskiej: kaznodziejstwa, życia liturgiczno-sakramentalnego, bractw i cechów rzemieślniczych. Piąty rozdział omawia działalność wychowawczą, kulturalno-naukową i wydawniczą franciszkanów wileńskich. Zaznaczone zostało, że franciszkanie z wileńskiego konwentu jako pierwsi przetłumaczyli modlitwy na język litewski, zorganizowali w Wilnie studia filozoficzne i teologiczne, mieli jedną z najlepiej wyposażonych bibliotek w mieście, prowadzili drukarnię, nabożeństwa ubogacali śpiewem kapel i muzyką organową.

Ostatni, szósty rozdział porusza zagadnienia upadku i kasaty konwentu oraz działalność patriotyczną braci. Duchowieństwo zakonne uczestniczyło w powstaniach listopadowym 1830 roku i styczniowym 1863 r. W 1864 r. z przyczyn politycznych, ekonomicznych i narodowościowych władze carskie zamknęły klasztor i kościół Wniebowzięcia NMP w Wilnie. W klasztorze umieszczono archiwum państwowe, lombard, przytułek i mieszkania dla urzędników. Niektóre ołtarze, obrazy oraz przedmioty liturgiczne ze świątyni franciszkańskiej przekazano do innych wileńskich kościołów.

„Jest to pierwsza tego typu monografia, która pomoże mieszkańcom Wilna zrozumieć pewne sprawy społeczne, które także dotykają współczesnych wilnian oraz Kościół” – w recenzji książki napisał o. dr Józef Makarczyk OFMConv.

„W roku odzyskania klasztoru książkę tę dedykuję tym, którzy pokochali to miejsce” – taką dedykację umieścił w książce autor, o. Marek Dettlaff.

Na podstawie: monografia o. Marka Adama Dettlaffa OFMCov. „Bracia Mniejsi Konwentualni (Franciszkanie) w Wilnie do 1864 roku”, Studia Franciscana Lithuanica / 6.

za: wilnoteka.lt